گروه فناوري: کسب حداقل 20 درصد از سهم بازار گوشي تلفن همراه هوشمند با سيستم عامل داخلي توسط توليدکنندگان داخلي و تامين يک سيستم عامل داخلي امن تلفن همراه مصوباتي هستند که در سند شوراي عالي فضاي مجازي تدوين شده است و بايد تا سال 1404 محقق شود ؛ اما به گفته عده‌اي از توليدکنندگان، احتمال اعتماد مصرف‌کنندگان به سيستم عامل داخلي پايين است.
 براساس طرح کلان و معماري شبکه ملي اطلاعات در سند شوراي عالي فضاي مجازي، تا سال 1404 کسب حداقل 20 درصد از سهم بازار گوشي تلفن همراه هوشمند با سيستم عامل داخلي توسط توليدکنندگان داخلي و تامين يک سيستم عامل داخلي امن تلفن همراه مصوباتي هستند که در سند شوراي عالي فضاي مجازي تدوين شده است.
 در اين سند ذکر شده است که خدمات پايه کاربردي داخلي (با اولويت  پيام‌رسان اجتماعي و موتور جست‌وجو) با قابليت تامين نيازهاي ملي و پاسخگويي به همه محتواهاي مورد نياز کشور با اولويت محتواهاي خط و زبان فارسي مستقر شود.
 همچنين قرارگيري زبان فارسي به عنوان زبان پيش فرض در 80درصد خدمات و تجهيزات هوشمند؛ استفاده از سيستم عامل داخلي براي تمامي مراکز نظامي، امنيتي و زيرساخت‌هاي حياتي در نسخه‌هاي روميزي، سرور و سيستم‌هاي کنترل صنعتي از اصلي‌ترين موارد اين سند در رابطه با بومي‌سازي سيستم عامل است.
 به گفته فعالان اين حوزه، ايجاد سيستم عامل بومي سبب مي‌شود که ديتاها و اپليکيشن‌ها تحت نظارت کشور باشند. سيستم عامل يک پايه‌اي است که تمام اپليکيشن‌هاي ديگر براساس آن نصب و استفاده مي‌شوند.
 وقتي پايه سيستم عامل در دسترس باشد، تمام ديتاها و اپليکيشن‌ها تحت نظارت خود کشور انجام مي‌شود. در اين شرايط نرم‌افزار جاسوسي، بدافزار و غيره نمي‌تواند روي موبايل‌ها نصب شود، درنتيجه قابل کنترل‌تر مي‌شود.
 در همين خصوص، مهدي بهوندي، قائم مقام گروه توليدي تجاري بلوم با اشاره به برنامه توسعه زيرساخت کشور در حوزه سيستم عامل داخلي گفت: بر اساس برنامه توسعه شبکه ملي اطلاعات مصوب سال 1398 بايد تا سال 1401، روي 20 درصد از تلفن همراه هوشمند توليد داخل سيستم عامل بومي نصب شود. طبق هدف‌گذاري‌هاي صورت گرفته بايد به اين رقم برسيم.
 متولي اين مصوبه وزارت ارتباطات است. البته اين کار غيرممکن است زيرا هسته اصلي اين سيستم‌عامل‌ها گوگل است و توليدکننده بايد روي همان قالب‌، يک‌سري نرم‌افزارها را طراحي کند و بعد به گوگل ارائه دهد؛ درنتيجه گوگل به توليدکننده گواهي و اجازه بدهد که در بسترش اين فعاليت انجام شود.
 به گفته بهوندي، شرکت‌هاي مختلف ادعاي انجام اين کار را دارند. در سيستم عامل داخلي، هسته اصلي همان اندرويد است اما توليدکنندگان داخلي مي‌توانند براي آن يکسري بهينه‌سازي‌ها و رابط کاربري طراحي کنند. در اين شرايط گوگل بايد تاييد کند که اين سيستم‌ عامل امن است و مشکلي ندارد، زيرا مردم به‌ عنوان اندرويد از اين پيام‌رسان استفاده مي‌کنند. اين بستر، يک بستر امن براي شهروندان است. نمونه اين موضوع در چند سال اخير، هواوي است. هواوي سيستم‌عاملي را طراحي کرده اما درنهايت موفق نشده است.
 سيستم عامل داخلي، سيستم امنيتي را پررنگ‌تر مي‌کند
بهوندي درباره هدف طراحي سيستم عامل بومي توضيح داد: هدف از ايجاد سيستم عامل داخلي اين است که ديتاها و اپليکيشن‌ها تحت نظارت کشور باشند. سيستم عامل يک پايه‌اي است که تمام اپليکيشن‌هاي ديگر براساس آن نصب و استفاده مي‌شوند. 
وقتي پايه سيستم‌عامل در دسترس باشد، تمام ديتاها و اپليکيشن‌ها تحت نظارت خود کشور انجام مي‌شود. 
نرم‌افزار جاسوسي، بدافزار و غيره نمي‌تواند روي موبايل‌ها نصب شود، درنتيجه قابل کنترل‌تر مي‌شود. 
در اين شرايط اگر ديتاهاي ارتباطي، نرم‌افزارها يا اپليکيشن‌ها تحريم شود، با سيستم عامل داخلي نتايج آن قابل کنترل‌تر است. در اين شرايط اين سيستم عامل به شبکه ملي اطلاعات متصل مي‌‌شود و سيستم امنيتي را پررنگ‌تر مي‌‌کند.
 داستان توليد گوشي ملي و سيستم‌عامل ملي از جمله طرح‌هايي است که حداقل در يک دهه گذشته بارها توسط وزارت ارتباطات دولت‌هاي مختلف مطرح و نمونه‌هايي از آن نيز وارد بازار شده است. اما داستان توليد گوشي و سيستم عامل بومي زماني جدي شد که اپل به دليل تحريم‌هاي بين‌المللي ارائه خدمات خود به کاربران ايراني از طريق اپ استور را محدود کرد. همزماني اين اتفاق با شروع تحريم‌هاي آمريکا عليه چين و تلاش هواوي براي ايجاد سيستم‌عاملي مستقل از گوگل، تلاش ايران براي توليد گوشي همراه با سيستم عامل بومي را وارد فاز جديدي کرد.
 اما در دوره‌هاي مختلف با مطرح شدن موضوع توليد سيستم عامل داخلي کاربران روي چندان خوشي به ‌آن نشان ندادند.
 قائم مقام گروه توليدي تجاري بلوم با اشاره به نگراني مصرف‌کننده در اين باره گفت: طبيعتا مصرف‌کننده نسبت به اين موضوع اطمينان کافي ندارد.
 اين موضوع شبيه پيام‌رسان‌هاي داخلي و خارجي است که عده‌اي استفاده مي‌کنند و عده‌اي هم سمت چنين پيام‌رسان‌هايي نمي‌روند. عده‌اي حاضر هستند VPN استفاده کنند اما حاضر نيستند از شبکه داخلي استفاده کنند. اين اتفاق در سال آينده براي سيستم عامل هم به‌وجود مي‌آيد.
 قائم مقام گروه توليدي تجاري بلوم، درباره فعاليت‌هاي شرکت‌ها در اين خصوص توضيح داد: چند شرکت در توليد نرم‌‌افزار داخلي وارد شده‌اند. اما اينکه سيستم عامل داخلي هست يا نيست، جاي صحبت دارد. افراد روي اين سيستم عامل خوب کار کردند اما ادعاي آنها اين نيست که سيستم عامل داخلي ايران است، بلکه اعتقاد اين است که سيستم عامل بين‌المللي است و در ايران هم استفاده مي‌شود. اما چيزي که با عنوان سيستم عامل کاملا ايراني باشد، روي هيچ گوشي درحال تست نيست.
 آذر 1401 بود که وزارت ارتباطات براي توليد سيستم‌عامل بومي تلفن همراه فراخوان داده بود. موضوعي که با واکنش بسياري از فعالان اين حوزه روبه‌رو شد. در آن زمان وزير ارتباطات گفته بود که اين فراخوان در پي وظيفه‌اي است که شوراي عالي فضاي مجازي به آن‌ها محول کرده است.
 وزير ارتباطات گفته بود که توليد سيستم‌ عامل بومي يکي از تکاليفي است که شوراي عالي فضاي مجازي در سند معماري شبکه ملي اطلاعات بر عهده وزارت ارتباطات گذاشته است. نکته‌اي که از صحبت‌هاي وزير ارتباطات مشخص بود، تلاش براي بومي کردن و ايجاد دارايي ديجيتال داخلي بود. در اين چند سال برنامه‌ها براي ايجاد زيرساخت‌هاي لازم براي توسعه ارتباطات و فناوري اطلاعات در کشور به‌طور بومي به شکل جدي درحال پيش‌روي است.
 شبکه ملي اطلاعات کشور، شبکه‌اي مبتني بر قرارداد اينترنت به همراه سوئيچ‌ها و مسيرياب‌ها و مراکز داده‌اي است به صورتي که درخواست‌هاي دسترسي داخلي و اخذ اطلاعاتي که در مراکز داده داخلي نگهداري مي‌شوند به هيچ‌وجه از طريق خارج کشور مسيريابي نشود و امکان ايجاد شبکه‌هاي اينترانت و خصوصي و امن داخلي در آن فراهم شود.
 توليد موبايل برنامه مشترک وزارت ارتباطات و وزارت صمت
خرداد 1402 بود که وزير ارتباطات و فناوري اطلاعات درباره برنامه و اقدامات دولت براي توليد تلفن همراه ايراني و عرضه آن به بازار گفته بود که اين پروژه مشترک بين وزارت ارتباطات و وزارت صمت است و در اين‌باره برنامه‌اي تدوين کرديم؛ امسال چند بازيگر جديد وارد حوزه توليد تلفن همراه خواهند شد.
 زارع‌پور گفته بود که فعلا همين سيستم عامل اندرويد روي موبايل‌ها خواهد بود ولي در اين‌باره از سوي شوراي‌عالي فضاي مجازي تکليف داريم که کار را دنبال کنيم و طبق مصوبه سال گذشته دولت نيز وزارت صمت مکلف شده واردکنندگان و توليدکنندگان بر روي تجهيزات داراي سيستم عامل غير از تلفن همراه، مانند لوازم خانگي و غيره سيستم عامل مورد تأييد وزارت ارتباطات را نصب کنند.
 به گزارش امانت به نقل از افتانا، به گفته زارع‌پور، وزارت ارتباطات پيگير اين موضوع است که سيستم عامل امن و با تاييديه، بر وسايلِ غير از تلفن همراه هم نصب شود.
 درباره سيستم عامل گوشي هم بحث مفصل جداگانه وجود دارد و در اين‌باره برنامه داريم.
 با اين اصاف، به نظر مي‌آيد در سال جديد بايد منتظر توليدکنندگان جديد سخت‌افزار و سيستم عامل بومي موبايل در کشور باشيم.